جدال دوساله جمهوری اسلامی با آمریکا و اروپا بر سر برنامه هسته ای ایران، از دیشب و با صدور قطعنامه شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی وارد مرحله تازه ای شد.براساس این قطعنامه ایران موظف است کلیه فعالیت های هسته ای مربوط به غنی سازی و بازفراوری اورانیوم را به صورت داوطلبانه به حالت تعلیق درآورد و به عنوان اقدامی اعتمادساز هرگونه دسترسی به سایت های مورد درخواست آژانس را تسهیل کند.
آنچه ایران در قبال این تعهد به دست آورده جلوگیری از احاله پرونده به شورای امنیت سازمان ملل و احیاناً مواجهه با تحریم های بین المللی است. علاوه بر این مابه ازای حقوقی که در قالب مقررات معاهده منع گسترش سلاح های هسته ای (ان.پی.تی) نصیب ایران شده است ایران امیدوار است که پرونده هسته ای اش در آژانس عادی شود و آمریکایی ها نتوانند از آن به عنوان اهرمی برای اعمال فشار پیوسته، بهره جویند.
اما این تنها یک روی نگاه دولت و ملت ایران به برنامه هسته ای و رفتار بازیگران بین المللی است. از نظر ایرانیان تصمیم به تعلیق فعالیت های هسته ای در شرایطی نامتعارف، اضطراری و براثر اجبار بین المللی و به قصد دور کردن تهدیدهای امنیت ملی، اتخاذ شده است و ایران به عنوان طرف ناراضی مذاکره و مصالحه، در آینده برحق خود برای دستیابی به تکنولوژی صلح آمیز هسته ای پای خواهد فشرد.
اراده جمعی در ایران بر این موضوع قرار گرفته است و هنوز نشانه ای از ترک این اراده در مسئولان و مردم دیده نمی شود. بیانات دیروز مقام معظم رهبری در دیدار رئیس جمهوری ونزوئلا که ساعاتی پیش از صدور قطعنامه شورای حکام ایراد شد، نشانه اراده نظام جمهوری اسلامی در عالی ترین سطح برای دفاع از حق قانونی و مشروع ایرانیان برای دستیابی به دانش و تکنولوژی هسته ای است.
این اصرار ایران، پشتوانه های نظری و عملی نیرومندی دارد. مهم ترین پشتوانه نظری، این است که دولت ها وقتی برپایه اجبار تعهدی می سپارند، این تعهد تا زمانی پا برجاست که عنصر اجبار باقی باشد و با توجه به افزایش گرایش عمومی در جهان به سوی دستیابی به دانش و تکنولوژی هسته ای، این اجبار لاجرم در آینده خواهد شکست. تمایل به دانش و تکنولوژی هسته ای اکنون پاره جدانشدنی برنامه های نوسازی و عمرانی دهها کشور در حال توسعه است. جانبداری قاطعانه جنبش عدم تعهد از مواضع ایران در مذاکرات هسته ای دو سال اخیر روشن ترین نشانه این تمایل بین المللی است که لاجرم ایران در آینده از آن بهره مند خواهد شد.
در حوزه عمل نیز هسته ای شدن ایران یک ضرورت انکارناپذیر است. ایران به لحاظ مهارت های فنی در زمینه هسته ای اکنون به نقطه ای رسیده است که هیچ اراده ای در داخل یا خارج کشور توان متوقف کردن آن را ندارد. علاوه بر این ضرورت های اقتصادی جهان به صورت قاعده ای خدشه ناپذیر، حکم می کند که ایران به عنوان تولیدکننده بزرگ نفت، بتواند تقاضای فزاینده این ماده حیاتی را پاسخ دهد. ایران تنها در شرایطی می تواند به این نیاز جهانی پاسخ دهد که بتواند با بهره گیری از انرژی هسته ای برای مصارف داخلی بخش قابل توجهی از انرژی فسیلی خود را برای صدور صرفه جویی کند.
افزون بر اراده ملی ایرانیان و نیاز جهانی به بازگشایی تأسیسات هسته ای ایران در آینده ای نه چندان دور، آنچه قرار است ایران از امروز انجام دهد، تصمیمی است که در ۲۹ نوامبر سال ۲۰۰۴ میلادی (۹ آذر ۱۳۸۳) گرفته شده است و جهان و ایران همیشه به رنگ این روز نیست.